Staverden & Leuvenum

Staverden & Leuvenum zijn in mei 2023 uitgeroepen tot het vierde Icoonlandschap van Nederland.

Geschiedenis

Al duizenden jaren wonen er mensen op de Veluwe. Dat bewijzen alleen al de grafheuvels die stammen uit de Bronstijd. In 1298 verleende de koning van Habsburg stadsrechten aan de toenmalige Graaf van Gelre, om midden in de bossen van de Veluwe een stad te stichten. Hoewel het nooit tot een heuse stad is gekomen, kreeg Staverden wel stadsrechten, die nog altijd van kracht zijn.

Rond 1300 werd het kasteel Staverden gebouwd. In opdracht van de Hertogh van Gelre werd het in 1400 bewoond en beheerd door Gaedert van Staverden. Hij moest in die tijd witte pauwen op het landgoed houden, waarvan de veren werden gebruikt om de helm van de hertog te versieren. Het kasteel en landgoed zouden overigens vergaan en in armoede vallen als de pauwen ooit niet meer op het landgoed waren. Het kasteel kreeg al snel de naam ‘Witte Pauwenburcht’. Het huidige kasteel is eind 19e eeuw gebouwd, en de witte pauwen worden er nog altijd gehouden. Gelukkig maar!


Landbouwenclaves

Ook de Leuvenumse landgoederen zijn beeldbepalend voor het gebied. Hier zijn nog tal van kleine perceeltjes, omzoomd door houtwallen. In Leuvenum komt een aantal van de gaafste en oudste landbouwenclaves van Nederland voor, die waarschijnlijk dateren uit de tijd van Karel de Grote. Deze agrarische gebieden zijn omsloten door bos en heide.


De enclaves bieden een waardevol rijke bodem en bodemleven op de doorgaans schrale grond op de Veluwe, dankzij duizenden jaren bemesting en verrijking met heideplaggen en de laatste honderd jaar ook bekalking. Daarmee dienen de landbouwenclaves als voedselbron voor allerlei planten en dieren, en zijn ze belangrijk voor de biodiversiteit van de Veluwe.

Natuur en landschap

Staverden en Leuvenum zijn ook rijk aan landschappelijke schoonheid. Naast de vele houtwallen herbergt het gebied onder meer beken, eeuwenoude akkertjes, hooilandjes vol bloemen, beukenlanen en blauwgraslanden.

Veel diersoorten profiteren alleen al van de voedselrijke landbouwenclaves, zoals reeën, herten, dassen, vlinders, hommels en egels. Maar ook de zeldzame beekprik laat zich zien in de glasheldere beekjes die het landschap doorsnijden. Groene varenpluimen sieren de houtwallen langs de oevers, overhangende vlierstruiken barsten van de bessen en sprookjesachtige elfenbankjes prijken op de met mos overtrokken boomstronken.

Het grootste deel van Staverden en Leuvenum is in handen van Geldersch Landschap & Kasteelen, Natuurmonumenten en particuliere eigenaren. Samen met de boeren die de gronden pachten, zorgen zij voor het behoud van dit bijzondere gebied.

De onthulling

Foto’s: Ton Rothengatter, Geldersch Landschap & Kasteelen

Downloads

Download hier de folder over Staverden & Leuvenum Icoonlandschap.

Download hier de kaart ‘Begrenzing Icoonlandschap Staverden & Leuvenum’.

Download hier het persbericht ‘Staverden & Leuvenum uitgeroepen tot Nederlands nieuwste Icoonlandschap’.